Dünyadan Esintiler-81
6-13 Nisan 2025 tarihleri arasında bir dünya turu
Haftanın Esintileri
Mide İlacı Kullanırken Kalbinizi Koruyun
Mide rahatsızlıkları için sıkça kullanılan proton pompa inhibitörleri (PPI'ler) hakkında son zamanlarda yapılan araştırmalar, bu ilaçların potansiyel bir yan etkisi olabileceğine işaret ediyor: kalp ritim bozuklukları (aritmiler).
Proton Pompa İnhibitörleri (PPI'ler) Nedir ve Neden Kullanılır?
PPI'ler, mide asidi üretimini azaltmada en güçlü ilaçlardır. Genellikle mide ekşimesi, reflü ve mide ülseri gibi asitle ilişkili rahatsızlıkların tedavisinde kullanılırlar. Ayrıca, non-steroidal anti-inflamatuar ilaçların (NSAID'ler) neden olduğu mide hasarını önlemek için de reçete edilebilirler. Ancak, PPI'lerin gereksiz yere de sıkça yazıldığına dair endişeler bulunmaktadır.
Yeni Araştırmalar Ne Söylüyor?
Son yapılan çalışmalar, PPI kullanımının kardiyovasküler ölüm riskini artırabileceğine dair kanıtlar sunmaktadır ve bu durumun nedenlerinden biri de hayatı tehdit eden ritim bozukluklarına (aritmilere) olan yatkınlığın artması olabilir.
2024 yılında Danimarka'da yapılan geniş kapsamlı bir çalışmada, PPI kullanan kişilerin, kullanmayanlara göre ani kalp durması riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu risk, özellikle pantoprazol kullananlarda en yüksek olmakla birlikte, lansoprazol, omeprazol ve esomeprazol kullananlarda da, özellikle ilaca yeni başlayanlarda (<90 gün), anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. İlginç bir şekilde, bu risk kalp damar hastalığı olmayan kişilerde ve diğer mide ilacı grubu olan H2 reseptör antagonistlerini (H2RA'lar) kullananlarla karşılaştırıldığında da benzer sonuçlar vermiştir. Bu bulgular, PPI tedavisinin hayatı tehdit eden ventriküler aritmilere (kalbin alt odacıklarından kaynaklanan ritim bozuklukları) karşı hassasiyeti artırabileceğini düşündürmektedir.
PPI'ler Kalbi Nasıl Etkileyebilir?
Araştırmalar, PPI'lerin kalp elektrofizyolojisi üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkileri olabileceğini göstermektedir.
Doğrudan Etkiler: PPI'ler, kalbin elektriksel aktivitesini düzenleyen potasyum kanalını (KCNH2) doğrudan bloke edebilirler. Bu durum, QT aralığının uzamasına neden olabilir. Uzun QT sendromu olan hastalarda görülen ve ölümcül olabilen bir tür ventriküler taşikardi olan torsades de pointes (TdP) riskini artırabilir. Çalışmalar, özellikle pantoprazol ve lansoprazolün hERG kanalı üzerinde daha güçlü bir bloke edici etkisi olabileceğini göstermektedir.
Dolaylı Etkiler: PPI'ler, vücuttaki magnezyum seviyelerini düşürerek (hipomagnezemi) elektrolit dengesizliklerine yol açabilirler. PPI'ler, bağırsaklarda ve böbreklerde magnezyumun geri emilimini sağlayan kanalları engelleyerek magnezyum kaybına neden olabilirler. Magnezyum eksikliği, QT aralığının uzaması ve TdP gelişme riskini artırır. Magnezyum eksikliğinde, kalp kası hücrelerindeki bazı önemli potasyum akımları azalır, bu da kalp kasının yeniden polarizasyonunu yavaşlatır ve aritmilere zemin hazırlayabilir. PPI kullanan hastaların önemli bir kısmında düşük magnezyum seviyeleri görüldüğü ve PPI kaynaklı hipomagnezemi'nin TdP hastalarında yaygın olduğu gözlemlenmiştir.
Lansoprazol ve Ceftriaxone Etkileşimi: Dikkat Edilmesi Gereken Bir Durum
Araştırmalar, özellikle lansoprazolün bir antibiyotik olan seftriakson ile birlikte kullanılmasının, lansoprazolün QT uzatıcı ve aritmiye neden olabilme potansiyelini önemli ölçüde artırabileceğini göstermektedir. Bu iki ilacın birlikte kullanılması, QT aralığının belirgin şekilde uzaması ve ventriküler aritmiler ile kalp durması riskinde artış ile ilişkilendirilmiştir.
Bu Bulgular Ne Anlama Geliyor?
Bu yeni bulgular, PPI'lerin sadece mide sağlığı üzerindeki etkilerini değil, kalp sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerini de dikkate almanın ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. PPI'ler yaygın olarak kullanılmalarına ve genellikle güvenli kabul edilmelerine rağmen, özellikle kardiyovasküler güvenlik açısından artan sayıda uyarı sinyali bulunmaktadır. Şu anda FDA'nın PPI'lerle ilgili tek uyarısı, 2 haftadan uzun süren tedavilerde düzenli olarak plazma magnezyum seviyelerinin izlenmesi gerektiği yönündedir.
Sağlık Profesyonelleri ve Hastalar Ne Yapmalı?
Bu bilgiler ışığında, doktorların ve hastaların PPI kullanımı konusunda daha bilinçli olmaları gerekmektedir.
Doktorlar: PPI reçete etmeden önce gerçek ihtiyacı dikkatlice değerlendirmeli ve gereksiz reçetelerden kaçınmalıdır. Eğer PPI kullanımı uygunsa, hastanın QT uzamasını tetikleyebilecek diğer risk faktörleri (elektrolit dengesizlikleri, bazı ilaçlar vb.) belirlenmeli ve mümkünse düzeltilmelidir. PPI seçimi yapılırken, pantoprazol ve lansoprazolün diğer PPI'lere göre daha yüksek QT uzatma ve aritmi riski taşıyabileceği akılda bulundurulmalıdır. Özellikle lansoprazol ve seftriaksonun birlikte kullanımından kaçınılmalıdır. PPI tedavisi başlandıktan sonra, özellikle uzun süreli tedavilerde (<4-6 hafta üzeri) plazma magnezyum seviyeleri düzenli olarak izlenmeli ve tedavi başlangıcında ve ilk 90 gün içinde en az bir kez EKG çekilerek QTc aralığı değerlendirilmelidir. QTc uzaması gelişirse, PPI tedavisinin kesilmesi düşünülmelidir. PPI'lere alternatif olarak, H2RA'lar daha güvenli ve uygun maliyetli bir seçenek olabilir.
Hastalar: Mide sorunlarınız için PPI kullanıyorsanız, bu konuyu doktorunuzla mutlaka konuşun. İlacınızın hala gerekli olup olmadığını, alternatif tedavilerin olup olmadığını ve potansiyel riskleri doktorunuzla değerlendirin. Eğer uzun süreli PPI kullanıyorsanız, doktorunuzun magnezyum seviyelerinizi kontrol etmesini ve EKG çekmesini isteyin. Başka ilaçlar kullanıyorsanız, özellikle antibiyotik kullanırken doktorunuza bilgi verin.
Sonuç
PPI'ler mide rahatsızlıklarının tedavisinde önemli bir yere sahip olsa da, son araştırmalar bu ilaçların potansiyel kalp ritim bozukluğu riskini göz ardı etmememiz gerektiğini göstermektedir. Sağlık profesyonellerinin ve hastaların bu konuda bilinçli olması, gereksiz PPI kullanımının önlenmesi ve olası risklerin en aza indirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Kalp sağlığınızı korumak için, kullandığınız tüm ilaçlar hakkında doktorunuzla düzenli olarak iletişimde kalın.
Prematüre Bebeklerde Yüksek Protein Alımı Doğru mu?
Erken doğan bebeklerimizin (prematüre) sağlıklı büyümesi ve gelişimi hepimiz için en önemli önceliklerden biridir. Bu süreçte, özellikle beslenme büyük önem taşır. Son zamanlarda yapılan bir bilimsel araştırma, prematüre bebeklerde yüksek protein alımının uzun dönemdeki etkilerini inceledi ve bazı önemli sonuçlar ortaya koydu. Bu araştırmanın bulgularını özetlemeye çalıştık.
Araştırma Ne Hakkındaydı?
Bu çalışma, prematüre doğan bebeklere doğumdan sonraki ilk dört hafta içinde planlı olarak yüksek miktarda (≥3.5 g/kg/gün) protein verilmesinin, düşük miktarda (<3.5 g/kg/gün) protein verilmesine kıyasla nörogelişim, büyüme ve bazı biyokimyasal durumlar üzerindeki etkilerini değerlendiren bir sistematik derleme ve meta-analizdir. Araştırmacılar, bu amaçla yapılmış çok sayıda bilimsel çalışmayı titizlikle incelediler.
Araştırmanın Temel Bulguları Neler Oldu?
İncelenen 44 çalışmanın verilerine göre (n=5338 bebek), yüksek protein alımının prematüre bebekler için bazı potansiyel riskleri olabileceği görüldü. İşte öne çıkan bazı bulgular:
Nörogelişim Üzerine Olası Etkiler: Yüksek protein alımı, 12 ay ve üzerindeki bebeklerde nörolojik sorun olmadan hayatta kalma olasılığını hafifçe azaltabilir. Ayrıca, yürümeye başlayan dönemdeki bebeklerde bilişsel bozukluk riskini artırabileceği yönünde düşük kesinlikli kanıtlar bulundu.
Kısa Dönem Büyüme Üzerine Etkileri: Doğumdan taburcu olma veya 36 haftalık düzeltilmiş yaşa gelindiğinde, yüksek protein alan bebeklerin ağırlık ve baş çevresi z-skorlarının biraz daha yüksek olabileceği görüldü. Ancak, bu etkinin uzun vadede devam ettiğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.
Biyokimyasal Anormallikler: Yüksek protein alımı, bebeklerde hipofosfatemi (düşük fosfat), hiperkalsemi (yüksek kalsiyum), yeniden beslenme sendromu ve yüksek kan üre düzeyi riskini muhtemelen artırırken, hiperglisemi (yüksek kan şekeri) riskini azaltabilir.
Uzun Dönem Etkileri Hakkında Ne Biliyoruz?
Araştırmacılar, yüksek protein alımının yenidoğan döneminden sonra büyüme üzerinde genel bir fayda sağlamadığı sonucuna vardılar. Dahası, nörogelişim ve biyokimyasal anormallikler açısından olası zararlı etkiler görülebilir. Ancak, yürümeye başlayan dönemden sonraki uzun dönem etkileri hakkında sınırlı veri bulunmaktadır.
Bu Bulgular Bizim İçin Ne Anlama Geliyor?
Bu araştırma, prematüre bebeklerin beslenmesinde protein miktarının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösteriyor. Yüksek protein alımının kısa vadede bazı büyüme parametrelerini iyileştirebileceği düşünülse de, uzun vadede nörogelişimsel sorunlar ve metabolik dengesizlikler açısından risk oluşturabileceği görülmektedir.
Önemli Not: Bu çalışma, yüksek protein alımının potansiyel risklerini işaret etmektedir. Ancak, elde edilen kanıtların kesinliğinin düşük ile çok düşük arasında olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, bu bulgular daha fazla araştırma ile desteklenmelidir.
Aileler ve Sağlık Profesyonelleri Ne Yapmalı?
Prematüre bebeklerin beslenmesi, uzman bir doktor ve diyetisyen tarafından titizlikle planlanmalı ve takip edilmelidir. Bu araştırma, yüksek protein alımının potansiyel risklerini vurgulayarak, bireysel bebeklerin ihtiyaçlarına uygun, dengeli bir beslenme planının önemini bir kez daha hatırlatmaktadır.
Sonuç olarak, prematüre bebeklerde yüksek protein alımı her zaman faydalı olmayabilir ve potansiyel riskleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bebeğinizin sağlığı için en doğru yaklaşım, uzmanların rehberliğinde, bebeğinizin özel ihtiyaçlarına uygun bir beslenme planı uygulamaktır.
Keşifler, yeni fikirler
Bağırsak Mikrobiyotasının Kolesterolünüz Üzerindeki Şaşırtıcı Rolü!
Sağlıklı bir yaşam sürmek için dikkat ettiğimiz birçok faktör var. Beslenme düzenimizden egzersize kadar pek çok şeyin sağlığımız üzerinde doğrudan etkisi olduğunu biliyoruz. Peki, bağırsaklarımızda yaşayan milyarlarca mikroorganizmanın, yani bağırsak mikrobiyotasının, kolesterol seviyelerimiz ve yağ sindirimimiz üzerinde de önemli bir rol oynadığını biliyor muydunuz? Son araştırmalar, bu küçük dostlarımızın metabolik sağlığımız için ne kadar kritik olduğunu gözler önüne seriyor.
Safra Asitleri ve Yağ Sindirimi:
Öncelikle, yağları sindirmemize yardımcı olan safra asitlerinden bahsedelim. Karaciğerimizde kolesterolden üretilen bu moleküller, deterjan benzeri özelliklere sahiptir ve yediğimiz yağların ve yağda eriyen vitaminlerin sindirilmesine yardımcı olurlar. Yemeklerden sonra safra kesesinden ince bağırsağa salgılanarak diyet yağlarını emülsifiye ederler, böylece emilimleri kolaylaşır.
Bağırsak Mikrobiyotasının Dönüştürücü Gücü:
Safra asitleri salgılandıktan sonra, birçoğu ince bağırsağın sonunda tekrar emilir. Ancak bir kısmı, bağırsak mikrobiyotası tarafından sekonder safra asitlerine dönüştürülür. Özellikle Lactobacillus cinsi gibi bazı mikroorganizmalar birincil safra asitlerini dekonjuge edebilirken, Clostridioides bakterileri oksidasyon ve dihidroksilasyon adımlarıyla ikincil safra asitleri oluşturur.
Kolesterol Dengesi ve Metabolik Sağlık:
Bağırsak mikrobiyotasının safra asitleri üzerindeki bu dönüşümü, kolesterol dengesi ve genel metabolik sağlık üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Karaciğerdeki FXR reseptörünü aktive ederek safra asidi sentezini azaltabilir. Ayrıca, bağırsaktaki reseptörlere bağlanarak glikoz metabolizmasını etkileyebilir.
Yağ Birikimini Önlemede Yeni Bir Oyuncu: BA-MYC
Son araştırmalar, bağırsak mikrobiyotasının konakçıyla karmaşık bir etkileşim içinde olduğunu ve yeni biyoaktif metabolitler ürettiğini ortaya koymuştur. Won ve arkadaşları tarafından keşfedilen safra asitleri-metilsisteamin (BA-MYC) adlı molekül, bağırsak dokularında bol miktarda bulunur ve FXR reseptörünün aktivitesini inhibe ederek safra asidi üretimini teşvik eder ve yağ metabolizmasını hızlandırır. BA-MYC üretiminde bağırsak mikrobiyotası kilit bir rol oynar, çünkü mikrobiyal metabolizmadan elde edilen serbest safra asitleri BA-MYC sentezi için öncül görevi görür. Bu safra asidi konjugatları, beslenme durumu ve diğer faktörlere bağlı olarak safra asidi sentezini ve dolayısıyla yağ metabolizması dengesini destekler ve potansiyel olarak yağ birikimini önler.
Geleceğe Yönelik Beslenme ve Tedavi Yaklaşımları:
Araştırmacılar, yüksek kolesterollü diyetle beslenen farelerde BA-MYC seviyelerini artırmanın karaciğerdeki yağ birikimini azalttığını göstermiştir. Ayrıca, inülin gibi fermente edilebilir lifler içeren diyet lifi alımını artırmanın da BA-MYC üretimini artırdığı bulunmuştur. İnsan serumunda da benzer BA-MYC moleküllerinin tespit edilmesi, bu düzenleyici mekanizmaların insanlarda da işleyebileceğini göstermektedir.
Benzer şekilde, Lactobacilli ve Bifidobacteria gibi bazı probiyotikler, serum kolesterolünü düşürmede potansiyel yardımcılar olarak öne çıkmaktadır. Bu probiyotikler, konjuge safra tuzlarını parçalayarak kolesterolün bağırsakta yeniden emilimini azaltan safra tuzu hidrolazları (BSH) üretirler. Yakın zamanda yapılan pilot insan çalışmaları, Lactiplantibacillus plantarum'un belirli suşlarının safra asidi ve kolesterol metabolizmasını düzenleyebildiğini ve kan kolesterol seviyelerini düşürebildiğini göstermiştir. Bu bulgular, besin takviyelerinin ve mikrobiyota hedefli müdahalelerin hepatobiliyer sistemi düzenlemede umut verici olabileceğini ve tip II diyabet gibi metabolik hastalıklar için önleyici ve tedavi edici stratejiler için yeni kapılar açtığını göstermektedir.
Sağlıklı Bir Bağırsak İçin Ne Yapmalı?
Bağırsak mikrobiyotası ve safra asidi düzenlemesi arasındaki karmaşık ilişki üzerine araştırmalar devam ederken, şimdiden atabileceğimiz pratik adımlar var. Çeşitli besin grupları, fermente besinler ve diyet lifi açısından zengin bir Akdeniz diyeti içeren sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, sağlıklı bir bağırsak mikrobiyotasını destekler ve genel metabolik sağlığı teşvik eder.
Sonuç olarak, bağırsaklarımızdaki minik dostlarımız, düşündüğümüzden çok daha fazlasını yapıyor. Kolesterol seviyelerimizi kontrol etmede ve yağları sindirmede kilit bir rol oynayan bağırsak mikrobiyotasının sağlığını desteklemek, genel sağlığımız için atılacak önemli bir adımdır.
Paylaştıkça çoğalırız..
Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle. 🙋♂️